Менің отаным - Шығыс Қазақстан облысы бiлiм басқармасы Өскемен қаласы бойынша білім бөлімінің «№36 орта мектебі» коммуналдық мемлекеттiк мекемесi https://36-oskemen.mektebi.kz/ ru Менің отаным - Шығыс Қазақстан облысы бiлiм басқармасы Өскемен қаласы бойынша білім бөлімінің «№36 орта мектебі» коммуналдық мемлекеттiк мекемесi DataLife Engine Абай Құнанбаевтың 175 жылдығына орай"Абайтану" кабинеті ашылды - В честь 175 летие Абая Кунанбаева открылся новый кабинет «Абайтану» https://36-oskemen.mektebi.kz/main/291-v-chest-175-letie-abaja-kunanbaeva-otkrylsja-novyj-kabinet-abajtanu.html https://36-oskemen.mektebi.kz/main/291-v-chest-175-letie-abaja-kunanbaeva-otkrylsja-novyj-kabinet-abajtanu.html Абай – ақын, Абай – дана. Қазақтың ортақ мақтанышына айналған халқымыздың ұлы перзенті, ақын, философ, ғұлама Абай Құнанбайұлының туғанына 175 жыл толуына орай  мектебімізде «Абайтану»  кабинеті ашылды. Ұлы дала философы және ағартушысының өмірден озғанына ғасырдан астам уақыт өтсе де, оның бейнесі туған халқына, туған ұлтына жақындай түсуде.Еліміз егемендік алып, тәуелсіздік Туы төбемізде желбіреген кезден ұлы ойшылдың жауhар жырлары мен мазмұны терең ой-танымдарының құндылығы артып келеді.

В 2020 году отмечается 175 летие  Абая Кунанбаева- великого поэта казахского народа, философа – гуманиста, композитора, ювелирного мастера художественного слова. В честь этого события в нашей щколе открылся новый кабинет «Абайтану». Кабинет "Абайтану" обращен к духовному наследию великого гения казахского народа, созданная атмосфера помогает перенестись в  эпоху поэта и узнать много исторических сведений, так же направлена на обогащение знаний детей о жизни и творчестве поэта, культуре казахского народа, помогает понять огромное значение творений Абая для молодого поколения.
Кабинет «Абайтану» участвовал в городском конкурсе и коллектив школы получил благодарственное письмо от городского отдела образования за участие в смотре кабинетов.]]> Абай – ақын, Абай – дана. Қазақтың ортақ мақтанышына айналған халқымыздың ұлы перзенті, ақын, философ, ғұлама Абай Құнанбайұлының туғанына 175 жыл толуына орай  мектебімізде «Абайтану»  кабинеті ашылды. Ұлы дала философы және ағартушысының өмірден озғанына ғасырдан астам уақыт өтсе де, оның бейнесі туған халқына, туған ұлтына жақындай түсуде.Еліміз егемендік алып, тәуелсіздік Туы төбемізде желбіреген кезден ұлы ойшылдың жауhар жырлары мен мазмұны терең ой-танымдарының құндылығы артып келеді.

В 2020 году отмечается 175 летие  Абая Кунанбаева- великого поэта казахского народа, философа – гуманиста, композитора, ювелирного мастера художественного слова. В честь этого события в нашей щколе открылся новый кабинет «Абайтану». Кабинет "Абайтану" обращен к духовному наследию великого гения казахского народа, созданная атмосфера помогает перенестись в  эпоху поэта и узнать много исторических сведений, так же направлена на обогащение знаний детей о жизни и творчестве поэта, культуре казахского народа, помогает понять огромное значение творений Абая для молодого поколения.
Кабинет «Абайтану» участвовал в городском конкурсе и коллектив школы получил благодарственное письмо от городского отдела образования за участие в смотре кабинетов.]]> 93mans Fri, 04 Dec 2020 14:29:56 +0600 Мен Туымды мақтан тұтамын!!! https://36-oskemen.mektebi.kz/main/213-ja-gorzhus-svoim-flagom.html https://36-oskemen.mektebi.kz/main/213-ja-gorzhus-svoim-flagom.html




]]>




]]> 93mans Fri, 23 Oct 2020 17:51:48 +0600 Ақпараттық-танымдық - Информационно-познавательный https://36-oskemen.mektebi.kz/main/194-informacionno-poznavatelnyj.html https://36-oskemen.mektebi.kz/main/194-informacionno-poznavatelnyj.html

Абай (Ибраһим) Құнанбаев (1845-1904) — ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер, либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Абай ақындық шығармаларында қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық мәселелерін арқау еткен.
Абай 23 тамыз 1845 ж. қазіргі  Шығыс Қазақстан облысы  Шыңғыс тауларында Қарқаралының аға сұлтаны Құнанбайдың төрт әйелінің бірі, екінші әйелі Ұлжаннан туған. Ұлжаннан – Тәңірберді (Тәкежан), Ибраһим (Абай), Ысқақ, Оспан туады.
Ақынның арғы тегі Орта жүз Тобықты Арғын ішіндегі Олжай батырдан басталады. Олжайдан Айдос, Қайдос, Жігітек есімді 3 ұрпақ тарайды. Бұлардың әрқайсысы кейін бір-бір рулы ел болып кеткен. Айдостың Айпара деген әйелінен: Ырғызбай, Көтібақ, Топай, Торғай, деген 4 ұл туады.Бұлардың әкесі момын, шаруа адамы, ал шешесі өткір тілді, өр мінезді әйел болған.
   Ырғызбайдан Үркер, Мырзатай, Жортар, Өскенбай тарайды. Өскенбай шаруаға жайлы, билікке әділ кісі болған. Өскенбайдың әйелі Зереден Құнанбай туады.
Абай әуелі ауылдағы Ғабитхан молдадан сауатын ашады да, 10 жасқа толған соң 3 жыл Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқиды.  Абай Семей қаласындағы “Приходская школаға” да қосымша түсіп, орысша сауатын аша бастайды. Бірақ бұл оқуын әрі жалғастыра алмай, небәрі 3 жылдан соң оның мұсылманша да, орысша да оқуы аяқталады.
Абайдың   отбасы


Абай 1860 жылы 15 жасында әкесінің құдаласуымен Ділдәға (1843-1924) қосылады.Ділдәдан Ақылбай, Әкімбай, Әбдірахман, Мағауия, Күлбадан, Райхан туған.
 Екінші әйелі Әйгерім. (шын есімі – Шүкіман) Әнін естіп, ұнатып алған. (1856-1919) Абай Әйгерімге 1875 жылы үйленген. Әйгерімнен Турағұл, Мекайіл, Ізкәйіл, Кенже туған. 
Ақылбай Абайұлы (1861-1904) - Ділдәдан туған Абайдың тұңғыш баласы.
 Күлбадан Абайқызы (1862-1932) – Абайдың бәйбішесі Ділдәдан туған қызы
Әкімбай (Хәкімбай) Абайұлы (1866-73) – Абайдың Ділдәдан туған баласы. 1873 жылы 7 жасында қайтыс болған.
Әбдірахман (Әбіш) Өскенбаев (1869-1895) – Абайдың Ділдәдан туған баласы
Мағауия Абайұлы (1870-1904) – Абайдың Ділдәдан туған кенже ұлы
Райхан Абайқызы (1871-1896) – Абайдың бәйбішесі Ділдәдан туған қызы.
Турағұл (Тұраш) Абайұлы (1876-1934) – Абайдың екінші әйелі Әйгерімнен туған
Мекайыл (Мекеш) Абайұлы(1884-1931) – Абайдың Әйгерімнен туған баласы. Зікәйіл (Зікеш) (1895-1929) – Абайдың Әйгерімнен туған баласы.
Кенже Абайқызы (1901-1932) – Абайдың Әйгерімнен туған кенже қызы. 

Абай отбасымен. 1903 жыл. Фотосуреттің түпнұсқасы Семей қаласындағы Абай музейінде сақтаулы. Ол суретті 1940 жылы М.О.Әуезовтің өзі сыйға берген.
1. Ақынның көзі тірісінде түскен  екі  фотаға ғана сақталып қалған.             
2.Үлкен ұлы Ақылбаймен(сол жағында) Абайұлы (35 жас) және Турағұл Ибрагимұлы (21 жас)1896 жыл, Семей қаласы
Ұлы ақынның ұрпақтары патшалық, содан кейін кеңестік жазалау саясатының құрбаны болды. Қуғындау мен жер аударылудың нәтижесінде олар тағдырдың тәлкегінен сан-саққа бытырап, әр жердегі балалар үйі мен жатақтарда өмір сүрген Абай шөберелері бірін-бірі жақын танымастан Ұлы Отан соғысына аттанады. (10 ұл, 1 қыз) майданға қатысып, екеуі аман келді. Олар Алпаш Жебірайұлы мен Ишағы Жағыпар қызы аман келген.
Қазіргі  таңда Абайдың екі әйелінен тараған 10 баласынан қалғаны бесінші ұрпағы Айдар, одан Данияр оның балалары Дана, Камила, Меруерт. Эрнестің ұлы Айдос.
Абай  атқарған  жұмыстар
  • 1885 ж. мамыр айында Абайға “Семей қазақтары үшін қылмысты істерге қарсы заң ережесін” әзірлеу тапсырылды. Абай бастаған комиссия барлығы 93 баптан тұратын ережені 3 күн, 3 түнде әзір етті. Бұл қазақ қауымында ежелден қалыптасқан кертартпа әдет-ғұрып заңдарына да, патша өкіметінің халықты қанаушылыққа ,зорлық-зомбылыққа негізделген заңына да ұқсамайтын, өзгеше құжат еді. Оның әсіресе ұрлық, қылмыс пен әйел мәселелеріне арналған баптары ерекше құнды
  •  
  • 1875 жылы Қоңыркөкше елінде өткен сайлауда жеңіп шығып, 1878 жылға дейін болыс болады. Қазақ халқының дәстүрлі ел билеу жосындарын, әдет-ғұрып заңдарын жетік білетін Абай ел ішіндегі әр алуан әкімшілік-құқықтық реформаларға белсене араласады. 

Бізге жеткен Абайдың 8 мың өлең жолы, 45 қара сөзі, қырыққа жуық әндері,3 күйі, 3 поэмасы бар.

Биыл – ұлы ақынның мерейтойы. Семейдегі Абай кітапханасында ғалым Асан Омаровтың «Абай жаңаша үлгідегі басылым» атты 2 томдық кітабының тұсаукесері өтті. Қазақтың көрнекті ақыны Абай Құнанбайұлының ұмытылып бара жатқан шығармалары жинақталып, қайта жарық көрді. Көптомдық еңбектің басты ерекшелігі – Абай шығармаларының қайсысы қай жылы жазылғаны нақты деректермен дәлелденіп, жазылған. Осы кезге дейін Абайдың өлеңдерінің ұзын-саны 170-тен астам деп көрсетілсе, абайтанушы Асан Омаров шығармалардың нақты саны 195 екенін дәлелдеген. Ғалым Асан Омаров ақынның шығармаларын қайта жаңғыртты. Соның бірі – «Жаңа закон» өлеңі. Шығарманы алғаш рет Омбы архивінен академик Әлкей Марғұлан тапқан. Бірақ сол кездегі саяси жағдайға байланысты 34 шумақты өлең жайлы дау бітпейді. Соңында филологиялық кеңес ұлы ақынның «Жаңа закон» өлеңін ұмыт қалдырады. Абайтанушы Асан Омаров ақ-қарасын дәлелдеген. Қазақ қоғамындағы жемқорлық, рухани құлдырап бара жатқан ел тағдыры туралы ойлар ұлы ақынның көзқарасымен үйлеседі. Осындай 175 шығарма табылған.
  Зерттеушінің айтуынша, соңғы жылдары классиктің 10-15 жаңа өлеңі табылған.]]>

Абай (Ибраһим) Құнанбаев (1845-1904) — ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер, либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Абай ақындық шығармаларында қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық мәселелерін арқау еткен.
Абай 23 тамыз 1845 ж. қазіргі  Шығыс Қазақстан облысы  Шыңғыс тауларында Қарқаралының аға сұлтаны Құнанбайдың төрт әйелінің бірі, екінші әйелі Ұлжаннан туған. Ұлжаннан – Тәңірберді (Тәкежан), Ибраһим (Абай), Ысқақ, Оспан туады.
Ақынның арғы тегі Орта жүз Тобықты Арғын ішіндегі Олжай батырдан басталады. Олжайдан Айдос, Қайдос, Жігітек есімді 3 ұрпақ тарайды. Бұлардың әрқайсысы кейін бір-бір рулы ел болып кеткен. Айдостың Айпара деген әйелінен: Ырғызбай, Көтібақ, Топай, Торғай, деген 4 ұл туады.Бұлардың әкесі момын, шаруа адамы, ал шешесі өткір тілді, өр мінезді әйел болған.
   Ырғызбайдан Үркер, Мырзатай, Жортар, Өскенбай тарайды. Өскенбай шаруаға жайлы, билікке әділ кісі болған. Өскенбайдың әйелі Зереден Құнанбай туады.
Абай әуелі ауылдағы Ғабитхан молдадан сауатын ашады да, 10 жасқа толған соң 3 жыл Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқиды.  Абай Семей қаласындағы “Приходская школаға” да қосымша түсіп, орысша сауатын аша бастайды. Бірақ бұл оқуын әрі жалғастыра алмай, небәрі 3 жылдан соң оның мұсылманша да, орысша да оқуы аяқталады.
Абайдың   отбасы


Абай 1860 жылы 15 жасында әкесінің құдаласуымен Ділдәға (1843-1924) қосылады.Ділдәдан Ақылбай, Әкімбай, Әбдірахман, Мағауия, Күлбадан, Райхан туған.
 Екінші әйелі Әйгерім. (шын есімі – Шүкіман) Әнін естіп, ұнатып алған. (1856-1919) Абай Әйгерімге 1875 жылы үйленген. Әйгерімнен Турағұл, Мекайіл, Ізкәйіл, Кенже туған. 
Ақылбай Абайұлы (1861-1904) - Ділдәдан туған Абайдың тұңғыш баласы.
 Күлбадан Абайқызы (1862-1932) – Абайдың бәйбішесі Ділдәдан туған қызы
Әкімбай (Хәкімбай) Абайұлы (1866-73) – Абайдың Ділдәдан туған баласы. 1873 жылы 7 жасында қайтыс болған.
Әбдірахман (Әбіш) Өскенбаев (1869-1895) – Абайдың Ділдәдан туған баласы
Мағауия Абайұлы (1870-1904) – Абайдың Ділдәдан туған кенже ұлы
Райхан Абайқызы (1871-1896) – Абайдың бәйбішесі Ділдәдан туған қызы.
Турағұл (Тұраш) Абайұлы (1876-1934) – Абайдың екінші әйелі Әйгерімнен туған
Мекайыл (Мекеш) Абайұлы(1884-1931) – Абайдың Әйгерімнен туған баласы. Зікәйіл (Зікеш) (1895-1929) – Абайдың Әйгерімнен туған баласы.
Кенже Абайқызы (1901-1932) – Абайдың Әйгерімнен туған кенже қызы. 

Абай отбасымен. 1903 жыл. Фотосуреттің түпнұсқасы Семей қаласындағы Абай музейінде сақтаулы. Ол суретті 1940 жылы М.О.Әуезовтің өзі сыйға берген.
1. Ақынның көзі тірісінде түскен  екі  фотаға ғана сақталып қалған.             
2.Үлкен ұлы Ақылбаймен(сол жағында) Абайұлы (35 жас) және Турағұл Ибрагимұлы (21 жас)1896 жыл, Семей қаласы
Ұлы ақынның ұрпақтары патшалық, содан кейін кеңестік жазалау саясатының құрбаны болды. Қуғындау мен жер аударылудың нәтижесінде олар тағдырдың тәлкегінен сан-саққа бытырап, әр жердегі балалар үйі мен жатақтарда өмір сүрген Абай шөберелері бірін-бірі жақын танымастан Ұлы Отан соғысына аттанады. (10 ұл, 1 қыз) майданға қатысып, екеуі аман келді. Олар Алпаш Жебірайұлы мен Ишағы Жағыпар қызы аман келген.
Қазіргі  таңда Абайдың екі әйелінен тараған 10 баласынан қалғаны бесінші ұрпағы Айдар, одан Данияр оның балалары Дана, Камила, Меруерт. Эрнестің ұлы Айдос.
Абай  атқарған  жұмыстар
  • 1885 ж. мамыр айында Абайға “Семей қазақтары үшін қылмысты істерге қарсы заң ережесін” әзірлеу тапсырылды. Абай бастаған комиссия барлығы 93 баптан тұратын ережені 3 күн, 3 түнде әзір етті. Бұл қазақ қауымында ежелден қалыптасқан кертартпа әдет-ғұрып заңдарына да, патша өкіметінің халықты қанаушылыққа ,зорлық-зомбылыққа негізделген заңына да ұқсамайтын, өзгеше құжат еді. Оның әсіресе ұрлық, қылмыс пен әйел мәселелеріне арналған баптары ерекше құнды
  •  
  • 1875 жылы Қоңыркөкше елінде өткен сайлауда жеңіп шығып, 1878 жылға дейін болыс болады. Қазақ халқының дәстүрлі ел билеу жосындарын, әдет-ғұрып заңдарын жетік білетін Абай ел ішіндегі әр алуан әкімшілік-құқықтық реформаларға белсене араласады. 

Бізге жеткен Абайдың 8 мың өлең жолы, 45 қара сөзі, қырыққа жуық әндері,3 күйі, 3 поэмасы бар.

Биыл – ұлы ақынның мерейтойы. Семейдегі Абай кітапханасында ғалым Асан Омаровтың «Абай жаңаша үлгідегі басылым» атты 2 томдық кітабының тұсаукесері өтті. Қазақтың көрнекті ақыны Абай Құнанбайұлының ұмытылып бара жатқан шығармалары жинақталып, қайта жарық көрді. Көптомдық еңбектің басты ерекшелігі – Абай шығармаларының қайсысы қай жылы жазылғаны нақты деректермен дәлелденіп, жазылған. Осы кезге дейін Абайдың өлеңдерінің ұзын-саны 170-тен астам деп көрсетілсе, абайтанушы Асан Омаров шығармалардың нақты саны 195 екенін дәлелдеген. Ғалым Асан Омаров ақынның шығармаларын қайта жаңғыртты. Соның бірі – «Жаңа закон» өлеңі. Шығарманы алғаш рет Омбы архивінен академик Әлкей Марғұлан тапқан. Бірақ сол кездегі саяси жағдайға байланысты 34 шумақты өлең жайлы дау бітпейді. Соңында филологиялық кеңес ұлы ақынның «Жаңа закон» өлеңін ұмыт қалдырады. Абайтанушы Асан Омаров ақ-қарасын дәлелдеген. Қазақ қоғамындағы жемқорлық, рухани құлдырап бара жатқан ел тағдыры туралы ойлар ұлы ақынның көзқарасымен үйлеседі. Осындай 175 шығарма табылған.
  Зерттеушінің айтуынша, соңғы жылдары классиктің 10-15 жаңа өлеңі табылған.]]> 93mans Thu, 22 Oct 2020 11:33:25 +0600 Абай мұрасы-адамзаттың баға жетпес қазынасы https://36-oskemen.mektebi.kz/main/45-nasledie-abaja-bescennoe-dostojanie-chelovechestva.html https://36-oskemen.mektebi.kz/main/45-nasledie-abaja-bescennoe-dostojanie-chelovechestva.html
Биыл қазақ ақыны және ағартушысы Абай Құнанбаевтың туғанына 175 жыл толады. Осыған байланысты Қазақстанда халықаралық, ұлттық және өңірлік деңгейлерде 500-ден астам іс-шара ұйымдастырылады. Бұл туралы Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың "абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан"атты мақаласында айтылған.
Абай (Ибрагим) Құнанбаев (1845-1904) - қазақ ақыны, ағартушы және философ, жаңа қазақ ұлттық жазба әдебиеті мен Қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы. Абай Құнанбаев Семей облысының (қазіргі Шығыс Қазақстан облысының Абай ауданы) Шыңғыс тауларында Тобықты руының көшпенділерінде дүниеге келген.  Оның әкесі Құнанбай Өскенбаев ірі феодал, Тобықты руының басшысы, уездердің бірінің аға сұлтаны болған. Абайды екі тамаша дарынды әйел - анасы Ұлжан мен әжесі Зере тәрбиеледі.
 Абай алғашқы білімін туған ауылында, Ғабитхан ауылында алды. Одан әрі он жасар бала Абай Семей қаласындағы молда Ахмет-Ризаның медресесінде оқыды. Ол медресенің қатаң жарғысын бұзып, орыс приход мектебіне қатысты. Араб, парсы және басқа да шығыс тілдерін оңай меңгерген, Шығыстың ұлы ақындары мен ғалымдарының (Навои, Низами, Саади, Фирдоуси, Джами, Хафиз, Сайхали және т.б.) шығармаларын зерттеген. Олардың гуманистік дүниетанымы Абайдың көзқарасын қалыптастыруға үлкен әсер етті.  Абай өзінің ерекше қабілеттерінің арқасында көп ұзамай оқуда үлкен жетістіктерге жетті. Мектеп жылдарында Абай поэзияны оқып қана қоймай, өзі де өлең жаза бастады.
Әкесінің қалауымен Абайға оқуын тоқтатуға тура келді, өйткені Құнанбай бірте-бірте ұлына істі жүргізуге, одан би мен оның ізбасарын жасау үшін рулық істерді бөлшектеуге үйрету туралы шешім қабылдады. Абай түрлі қоғамдық істерге қатысты. Абайдың нақтылығы, адамгершілігі, оның ескі феодалдық-рулық моральға деген дұшпандығы, халықтық мүдделерге деген назары оған қарсы феодалдық топ өкілдерін қалпына келтірді. Гумилевтің жоғарыда аталған мұқтаждығына және халқының, Абай проникся түсіністікпен қажеттілігі үшін қазақтардың игеруге ғылымдармен байланысып, орыс мәдениетіне.
XIX ғасырдың 70-жылдарының ортасында Абай орыс тілі мен әдебиетін оқытуды қайта бастайды. Ол орыс әдебиетінің классиктерінің шығармаларын, орыс революционер-демократтарының мұрасын зерттей бастады. Абайды ежелгі грек философтары: Сократ, Платон, Аристотель шығармалары қызықтырды.
Орыс саяси жер аударылғандар Е. П.Михаэлиспен, и. И. Долгополовпен, С. С. Гросспен, н. М. Лобановскиймен танысу Абайдың прогрессивті көзқарасын қалыптастырды.  Абай мәдени-ағарту ұйымдарының жұмысына белсене қатысты. Ол Семей облыстық статистика комитетінің толық мүшесі, Орыс Географиялық қоғамының Батыс-Сібір бөлімінің Семей бөлімшесінің толық мүшесі, бастауыш білім туралы қамқорлық қоғамының толық мүшесі болды. 80-жылдардың ортасында Абай ерекше шығармашылық өрлеуді бастан өткерді. Осы уақытта (1882-1886) жасалған поэтикалық шығармаларда оның соңғы екі онжылдықтағы рухани ізденістері көрініс тапты. Онда Абай қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық өзекті мәселелерін алға тартты. Абайдың үлкен философиялық мағынасы мен азаматтық үніне толы өлеңдері езгіге, надандыққа қарсы күреске арналды ("сегізжылдық"). Абай руаралық алауыздыққа наразылық білдіреді, байлардың әдепсіздігін, қоғамның феодалдық адамгершілігін сынайды ("соңында мен Болыс болдым..."), ("Управитель мұғалімінің қуаныштымын..."), ("Құлембай"). Бұл феодалдық-бай ақсүйектерінің өшпенділігін тудырды. Абай Құнанбаев рухани алауыздықты еңсеру үшін күш тапты, бұл одан әрі шабытты еңбек үшін ынталандыру болды. Бұл кезең поэзияның мақсаты мен оның халық өміріндегі рөлі туралы туындылардың пайда болуымен байланысты ("Поэзия – тілдің билеушісі"). Абай жастардың бойында білімге құштарлықты, мақсатқа жетудегі табандылықты тәрбиелейді:"бірақ егер жалын өмір сүрсе, ол боранда да өлмейді...".
Абайдың ақындық дүниетанымы оның пейзаждық лирикасынан ("Көктем"), ("Жаз"), ("Күз"), ("Қыс") көрініс тапты. Абай қазақтардың көшпелі тұрмысын Туған табиғат суреттерінің аясында суреттейді. Оның сүйкімділігі кедейлік пен аштыққа душар болған ауыл кедейлерінің ауыр өмірімен кереғар. Абай поэзиясында адамгершілік-философиялық сипаттағы өлеңдер басты орын алады. Олардың негізгі мазмұны ақынның өмірдің мәні, адамның тағдыры туралы ойлары болды. Абайдың көркемдік жаңашылдығы поэзияның тақырыбын, идеялық мазмұнын жаңартуда көрініс тапты. Көптеген өлеңдер лирикалық монолог түрінде жазылған ("Айттым сәлем, Қаламқас" - "Шлю привет Вам, тонкобровая...").
1887 жылы "Масгуд" және "Искандер"поэмалары жазылды. Абайдың көркем проза мен қоғамдық ойдың дамуына қосқан елеулі үлесі "Қара сөздер" - "Гаклия" (1890-98) болды. Абай шығармашылығының органикалық бөлігі-орыс және шетел классиктерінің шығармаларын қазақ тіліне аудару. Ол А.С. Пушкин, М. Ю. Лермонтов, и. А. Крыловтың шығармаларынан 50-ден астам аударма жасады.
Абай Құнанбаевтың көзі тірісінде оның бірнеше өлеңдері ғана жарық көрді. 1909 жылы Петербург қаласында "қазақ ақыны Ибрагим Құнанбаевтың өлеңдері"атты өлеңдер жинағы жарық көрді.
Абай мұрасы Қазақ әдебиеті мен әдеби тілінің одан әрі дамуына қуатты серпін берді. Абайдың ағартушылық қызметі алдыңғы қатарлы орыс мәдениетінің демократиялық дәстүрлері негізінде Қазақ ұлттық әдебиетін байытып, Орта Азия халықтарының, көптеген шығыс халықтарының мәдениетін дамытуға айтарлықтай әсер етті. Абайдың музыкалық мұрасы Қазақ ұлттық өнерінің тарихында ерекше орын алады. Абай салған дәстүрлер қазақ ақындары мен прозашыларының жаңа ұрпақтарының шығармашылығында жалғасуда. Абайдың шығармалары әлем халықтарының көптеген тілдеріне аударылған.
"Абайдың арманы-халықтың арманы. Біз халық армандары мен тілектерінің орындалуынан тыс қалмауымыз керек. Абайдың Қара сөздері ХХІ ғасырдағы жаңа Қазақстанды жаңа биіктерге жетелейді". (Тоқаевтың мақаласынан)

Наследие Абая – бесценное достояние человечества


В этом году исполняется 175 лет со дня рождения казахского поэта и просветителя Абая Кунанбаева. В этой связи,  в Казахстане, будет организовано более 500 мероприятий на международном, национальном и региональном уровнях. Об этом говорится в статье президента Казахстана Касыма-Жомарта Токаева «Абай и Казахстан в XXI веке».
Абай (Ибрагим)  Кунанбаев (1845-1904) - казахский поэт, просветитель и философ, основоположник новой  казахской национальной письменной литературы и казахского литературного языка. Абай Кунанбаев  родился  в Чингисских горах Семипалатинской области (ныне Абайский район Восточно-Казахстанской области) в кочевьях рода Тобыкты.  Его отец Кунанбай Ускенбаев был крупным феодалом, главой тобыктинского рода, старшим султаном одного из уездов. Абая воспитывали две замечательные одаренные женщины - мать Улжан и бабушка Зере.
 Первоначальное образование Абай получил в родном ауле, у аульного муллы Габитхана. Далее десятилетний мальчик Абай учился в г. Семипалатинске в медресе муллы Ахмета-Ризы. Посещал русскую приходскую школу, нарушая строгий устав медресе. Легко овладел арабским, персидским и другими восточными языками, изучил произведения великих поэтов и ученых Востока (Навои, Низами, Саади, Фирдоуси, Джами, Хафиза, Сайхали и др.). Их гуманистическое мировоззрение оказало огромное влияние на формирование взглядов Абая.  Благодаря своим необыкновенным способностям Абай вскоре добился больших успехов в учебе. В школьные годы Абай не только изучал поэзию, но и сам начал писать стихи.
По воле отца Абаю пришлось прекратить учебу, т.к. Кунанбай решил постепенно учить сына   вести дела, разбирать родовые тяжбы, чтобы сделать из него бия и преемника. Абай участвовал в различных общественных делах. Прямота, гуманность Абая, его неприязнь к старой феодально-родовой морали, внимание к народным интересам восстановили против него представителей феодальной верхушки. Осмысливая нужды и чаяния народа, Абай проникся пониманием необходимости для казахов овладевать науками, приобщения к русской культуре.
В середине 70-х годов XIX века Абай возобновляет изучение русского языка и литературы. Он начал изучать произведения классиков русской литературы, наследие русских революционеров-демократов. Абая интересовали сочинения древнегреческих философов: Сократа, Платона, Аристотеля.
Знакомство с русскими политическими ссыльными Е. П. Михаэлисом, И. И. Долгополовым, С. С. Гроссом, Н. М. Лобановским сформировало прогрессивные взгляды Абая.  Абай активно участвовал в работе культурно-просветительных организаций. Он был действительным членом Семипалатинского областного статистического комитета, действительным членом Семипалатинского подотдела Западно-Сибирского отдела Русского географического общества, действительным членом Общества попечения о начальном образовании. В середине 80-х годов Абай испытал необычайный творческий подъем. В поэтических произведениях, созданных в это время (1882-1886 гг.), отразились его духовные поиски двух последних десятилетий. В них Абай выдвинул насущные проблемы казахского народа - социальные, общественные, моральные. Стихи Абая, наполненные большим философским смыслом и гражданственным звучанием, звали к борьбе против гнета, невежества («Восьмистишия»). Абай протестует против межродовых распрей, критикует тщеславие баев, феодальные нравы общества («Наконец, волостным я стал...»), («Управитель начальству рад...»), («Кулембаю»). Это вызвало ненависть феодально-байской знати. Абай Кунанбаев нашел в себе силы для преодоления душевного разлада, что явилось стимулом для дальнейшего вдохновенного труда. С этим периодом связано рождение произведений о назначении поэзии и ее роли в жизни народа («Поэзия – властитель языка»). Абай воспитывает у молодежи тягу к знаниям, упорство в достижении цели: «Но в груди если пламя живет, не погибнет оно и в пургу…».
Поэтическое мироощущение Абая нашло отражение в его пейзажной лирике («Весна»), («Лето»), («Осень»), («Зима»). Кочевой быт казахов Абай рисует на фоне картин родной природы. Очарование ее контрастирует с тяжелой жизнью аульных бедняков, обреченных на нищету и голод. Центральное место в поэзии Абая занимают стихотворения нравственно-философского характера. Их основным содержанием стали размышления поэта о смысле жизни, о предназначении человека. Художественное новаторство Абая проявлялось в обновлении тематики, идейного содержания поэзии. Многие стихи написаны в форме лирических монологов («Айттым сәлем, Қаламқас» - «Шлю привет тебе, тонкобровая…»).
В 1887 г. написаны поэмы «Масгуд» и «Искандер». Значительным вкладом Абая в развитие художественной прозы и общественной мысли явились «Слова назидания» - «Гаклия» (1890-98). Органическая часть творчества Абая - переводы на казахский язык произведений русских и зарубежных классиков. Он сделал более 50 переводов из произведений А.С. Пушкина, М.Ю. Лермонтова, И.А. Крылова.
При жизни Абая Кунанбаева были опубликованы лишь несколько его стихотворений. В 1909 г. в Петербурге был издан сборник его стихотворений под названием "Стихи казахского поэта Ибрагима Кунанбаева". 
Наследие Абая явилось мощным стимулом для дальнейшего развития казахской литературы и литературного языка. Просветительская деятельность Абая обогатила казахскую национальную литературу на основе демократических традиций передовой русской культуры, а также ощутимо повлияла на развитие культуры народов Средней Азии, многих народов Востока. Музыкальное наследие Абая занимает особое место в истории казахского национального искусства. Традиции, заложенные Абаем, продолжаются в творчестве новых поколений казахских поэтов и прозаиков. Произведения Абая переведены на многие языки народов мира.
«Мечта Абая - мечта народа. Мы не должны остаться в стороне от исполнения народных мечтаний и желаний. Назидания Абая приведут новый Казахстан ХХІ века к новым высотам». (из статьи Токаева)]]>
Биыл қазақ ақыны және ағартушысы Абай Құнанбаевтың туғанына 175 жыл толады. Осыған байланысты Қазақстанда халықаралық, ұлттық және өңірлік деңгейлерде 500-ден астам іс-шара ұйымдастырылады. Бұл туралы Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың "абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан"атты мақаласында айтылған.
Абай (Ибрагим) Құнанбаев (1845-1904) - қазақ ақыны, ағартушы және философ, жаңа қазақ ұлттық жазба әдебиеті мен Қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы. Абай Құнанбаев Семей облысының (қазіргі Шығыс Қазақстан облысының Абай ауданы) Шыңғыс тауларында Тобықты руының көшпенділерінде дүниеге келген.  Оның әкесі Құнанбай Өскенбаев ірі феодал, Тобықты руының басшысы, уездердің бірінің аға сұлтаны болған. Абайды екі тамаша дарынды әйел - анасы Ұлжан мен әжесі Зере тәрбиеледі.
 Абай алғашқы білімін туған ауылында, Ғабитхан ауылында алды. Одан әрі он жасар бала Абай Семей қаласындағы молда Ахмет-Ризаның медресесінде оқыды. Ол медресенің қатаң жарғысын бұзып, орыс приход мектебіне қатысты. Араб, парсы және басқа да шығыс тілдерін оңай меңгерген, Шығыстың ұлы ақындары мен ғалымдарының (Навои, Низами, Саади, Фирдоуси, Джами, Хафиз, Сайхали және т.б.) шығармаларын зерттеген. Олардың гуманистік дүниетанымы Абайдың көзқарасын қалыптастыруға үлкен әсер етті.  Абай өзінің ерекше қабілеттерінің арқасында көп ұзамай оқуда үлкен жетістіктерге жетті. Мектеп жылдарында Абай поэзияны оқып қана қоймай, өзі де өлең жаза бастады.
Әкесінің қалауымен Абайға оқуын тоқтатуға тура келді, өйткені Құнанбай бірте-бірте ұлына істі жүргізуге, одан би мен оның ізбасарын жасау үшін рулық істерді бөлшектеуге үйрету туралы шешім қабылдады. Абай түрлі қоғамдық істерге қатысты. Абайдың нақтылығы, адамгершілігі, оның ескі феодалдық-рулық моральға деген дұшпандығы, халықтық мүдделерге деген назары оған қарсы феодалдық топ өкілдерін қалпына келтірді. Гумилевтің жоғарыда аталған мұқтаждығына және халқының, Абай проникся түсіністікпен қажеттілігі үшін қазақтардың игеруге ғылымдармен байланысып, орыс мәдениетіне.
XIX ғасырдың 70-жылдарының ортасында Абай орыс тілі мен әдебиетін оқытуды қайта бастайды. Ол орыс әдебиетінің классиктерінің шығармаларын, орыс революционер-демократтарының мұрасын зерттей бастады. Абайды ежелгі грек философтары: Сократ, Платон, Аристотель шығармалары қызықтырды.
Орыс саяси жер аударылғандар Е. П.Михаэлиспен, и. И. Долгополовпен, С. С. Гросспен, н. М. Лобановскиймен танысу Абайдың прогрессивті көзқарасын қалыптастырды.  Абай мәдени-ағарту ұйымдарының жұмысына белсене қатысты. Ол Семей облыстық статистика комитетінің толық мүшесі, Орыс Географиялық қоғамының Батыс-Сібір бөлімінің Семей бөлімшесінің толық мүшесі, бастауыш білім туралы қамқорлық қоғамының толық мүшесі болды. 80-жылдардың ортасында Абай ерекше шығармашылық өрлеуді бастан өткерді. Осы уақытта (1882-1886) жасалған поэтикалық шығармаларда оның соңғы екі онжылдықтағы рухани ізденістері көрініс тапты. Онда Абай қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық өзекті мәселелерін алға тартты. Абайдың үлкен философиялық мағынасы мен азаматтық үніне толы өлеңдері езгіге, надандыққа қарсы күреске арналды ("сегізжылдық"). Абай руаралық алауыздыққа наразылық білдіреді, байлардың әдепсіздігін, қоғамның феодалдық адамгершілігін сынайды ("соңында мен Болыс болдым..."), ("Управитель мұғалімінің қуаныштымын..."), ("Құлембай"). Бұл феодалдық-бай ақсүйектерінің өшпенділігін тудырды. Абай Құнанбаев рухани алауыздықты еңсеру үшін күш тапты, бұл одан әрі шабытты еңбек үшін ынталандыру болды. Бұл кезең поэзияның мақсаты мен оның халық өміріндегі рөлі туралы туындылардың пайда болуымен байланысты ("Поэзия – тілдің билеушісі"). Абай жастардың бойында білімге құштарлықты, мақсатқа жетудегі табандылықты тәрбиелейді:"бірақ егер жалын өмір сүрсе, ол боранда да өлмейді...".
Абайдың ақындық дүниетанымы оның пейзаждық лирикасынан ("Көктем"), ("Жаз"), ("Күз"), ("Қыс") көрініс тапты. Абай қазақтардың көшпелі тұрмысын Туған табиғат суреттерінің аясында суреттейді. Оның сүйкімділігі кедейлік пен аштыққа душар болған ауыл кедейлерінің ауыр өмірімен кереғар. Абай поэзиясында адамгершілік-философиялық сипаттағы өлеңдер басты орын алады. Олардың негізгі мазмұны ақынның өмірдің мәні, адамның тағдыры туралы ойлары болды. Абайдың көркемдік жаңашылдығы поэзияның тақырыбын, идеялық мазмұнын жаңартуда көрініс тапты. Көптеген өлеңдер лирикалық монолог түрінде жазылған ("Айттым сәлем, Қаламқас" - "Шлю привет Вам, тонкобровая...").
1887 жылы "Масгуд" және "Искандер"поэмалары жазылды. Абайдың көркем проза мен қоғамдық ойдың дамуына қосқан елеулі үлесі "Қара сөздер" - "Гаклия" (1890-98) болды. Абай шығармашылығының органикалық бөлігі-орыс және шетел классиктерінің шығармаларын қазақ тіліне аудару. Ол А.С. Пушкин, М. Ю. Лермонтов, и. А. Крыловтың шығармаларынан 50-ден астам аударма жасады.
Абай Құнанбаевтың көзі тірісінде оның бірнеше өлеңдері ғана жарық көрді. 1909 жылы Петербург қаласында "қазақ ақыны Ибрагим Құнанбаевтың өлеңдері"атты өлеңдер жинағы жарық көрді.
Абай мұрасы Қазақ әдебиеті мен әдеби тілінің одан әрі дамуына қуатты серпін берді. Абайдың ағартушылық қызметі алдыңғы қатарлы орыс мәдениетінің демократиялық дәстүрлері негізінде Қазақ ұлттық әдебиетін байытып, Орта Азия халықтарының, көптеген шығыс халықтарының мәдениетін дамытуға айтарлықтай әсер етті. Абайдың музыкалық мұрасы Қазақ ұлттық өнерінің тарихында ерекше орын алады. Абай салған дәстүрлер қазақ ақындары мен прозашыларының жаңа ұрпақтарының шығармашылығында жалғасуда. Абайдың шығармалары әлем халықтарының көптеген тілдеріне аударылған.
"Абайдың арманы-халықтың арманы. Біз халық армандары мен тілектерінің орындалуынан тыс қалмауымыз керек. Абайдың Қара сөздері ХХІ ғасырдағы жаңа Қазақстанды жаңа биіктерге жетелейді". (Тоқаевтың мақаласынан)

Наследие Абая – бесценное достояние человечества


В этом году исполняется 175 лет со дня рождения казахского поэта и просветителя Абая Кунанбаева. В этой связи,  в Казахстане, будет организовано более 500 мероприятий на международном, национальном и региональном уровнях. Об этом говорится в статье президента Казахстана Касыма-Жомарта Токаева «Абай и Казахстан в XXI веке».
Абай (Ибрагим)  Кунанбаев (1845-1904) - казахский поэт, просветитель и философ, основоположник новой  казахской национальной письменной литературы и казахского литературного языка. Абай Кунанбаев  родился  в Чингисских горах Семипалатинской области (ныне Абайский район Восточно-Казахстанской области) в кочевьях рода Тобыкты.  Его отец Кунанбай Ускенбаев был крупным феодалом, главой тобыктинского рода, старшим султаном одного из уездов. Абая воспитывали две замечательные одаренные женщины - мать Улжан и бабушка Зере.
 Первоначальное образование Абай получил в родном ауле, у аульного муллы Габитхана. Далее десятилетний мальчик Абай учился в г. Семипалатинске в медресе муллы Ахмета-Ризы. Посещал русскую приходскую школу, нарушая строгий устав медресе. Легко овладел арабским, персидским и другими восточными языками, изучил произведения великих поэтов и ученых Востока (Навои, Низами, Саади, Фирдоуси, Джами, Хафиза, Сайхали и др.). Их гуманистическое мировоззрение оказало огромное влияние на формирование взглядов Абая.  Благодаря своим необыкновенным способностям Абай вскоре добился больших успехов в учебе. В школьные годы Абай не только изучал поэзию, но и сам начал писать стихи.
По воле отца Абаю пришлось прекратить учебу, т.к. Кунанбай решил постепенно учить сына   вести дела, разбирать родовые тяжбы, чтобы сделать из него бия и преемника. Абай участвовал в различных общественных делах. Прямота, гуманность Абая, его неприязнь к старой феодально-родовой морали, внимание к народным интересам восстановили против него представителей феодальной верхушки. Осмысливая нужды и чаяния народа, Абай проникся пониманием необходимости для казахов овладевать науками, приобщения к русской культуре.
В середине 70-х годов XIX века Абай возобновляет изучение русского языка и литературы. Он начал изучать произведения классиков русской литературы, наследие русских революционеров-демократов. Абая интересовали сочинения древнегреческих философов: Сократа, Платона, Аристотеля.
Знакомство с русскими политическими ссыльными Е. П. Михаэлисом, И. И. Долгополовым, С. С. Гроссом, Н. М. Лобановским сформировало прогрессивные взгляды Абая.  Абай активно участвовал в работе культурно-просветительных организаций. Он был действительным членом Семипалатинского областного статистического комитета, действительным членом Семипалатинского подотдела Западно-Сибирского отдела Русского географического общества, действительным членом Общества попечения о начальном образовании. В середине 80-х годов Абай испытал необычайный творческий подъем. В поэтических произведениях, созданных в это время (1882-1886 гг.), отразились его духовные поиски двух последних десятилетий. В них Абай выдвинул насущные проблемы казахского народа - социальные, общественные, моральные. Стихи Абая, наполненные большим философским смыслом и гражданственным звучанием, звали к борьбе против гнета, невежества («Восьмистишия»). Абай протестует против межродовых распрей, критикует тщеславие баев, феодальные нравы общества («Наконец, волостным я стал...»), («Управитель начальству рад...»), («Кулембаю»). Это вызвало ненависть феодально-байской знати. Абай Кунанбаев нашел в себе силы для преодоления душевного разлада, что явилось стимулом для дальнейшего вдохновенного труда. С этим периодом связано рождение произведений о назначении поэзии и ее роли в жизни народа («Поэзия – властитель языка»). Абай воспитывает у молодежи тягу к знаниям, упорство в достижении цели: «Но в груди если пламя живет, не погибнет оно и в пургу…».
Поэтическое мироощущение Абая нашло отражение в его пейзажной лирике («Весна»), («Лето»), («Осень»), («Зима»). Кочевой быт казахов Абай рисует на фоне картин родной природы. Очарование ее контрастирует с тяжелой жизнью аульных бедняков, обреченных на нищету и голод. Центральное место в поэзии Абая занимают стихотворения нравственно-философского характера. Их основным содержанием стали размышления поэта о смысле жизни, о предназначении человека. Художественное новаторство Абая проявлялось в обновлении тематики, идейного содержания поэзии. Многие стихи написаны в форме лирических монологов («Айттым сәлем, Қаламқас» - «Шлю привет тебе, тонкобровая…»).
В 1887 г. написаны поэмы «Масгуд» и «Искандер». Значительным вкладом Абая в развитие художественной прозы и общественной мысли явились «Слова назидания» - «Гаклия» (1890-98). Органическая часть творчества Абая - переводы на казахский язык произведений русских и зарубежных классиков. Он сделал более 50 переводов из произведений А.С. Пушкина, М.Ю. Лермонтова, И.А. Крылова.
При жизни Абая Кунанбаева были опубликованы лишь несколько его стихотворений. В 1909 г. в Петербурге был издан сборник его стихотворений под названием "Стихи казахского поэта Ибрагима Кунанбаева". 
Наследие Абая явилось мощным стимулом для дальнейшего развития казахской литературы и литературного языка. Просветительская деятельность Абая обогатила казахскую национальную литературу на основе демократических традиций передовой русской культуры, а также ощутимо повлияла на развитие культуры народов Средней Азии, многих народов Востока. Музыкальное наследие Абая занимает особое место в истории казахского национального искусства. Традиции, заложенные Абаем, продолжаются в творчестве новых поколений казахских поэтов и прозаиков. Произведения Абая переведены на многие языки народов мира.
«Мечта Абая - мечта народа. Мы не должны остаться в стороне от исполнения народных мечтаний и желаний. Назидания Абая приведут новый Казахстан ХХІ века к новым высотам». (из статьи Токаева)]]> 93mans Tue, 13 Oct 2020 15:21:43 +0600 "Абай хаттары" https://36-oskemen.mektebi.kz/main/199-pisma-abaju.html https://36-oskemen.mektebi.kz/main/199-pisma-abaju.html








]]>








]]> 93mans Wed, 26 Feb 2020 17:42:27 +0600